The women who came before me

In het kader van Theater voor Keti Koti dook SALTY opnieuw met jonge creatieven in het koloniaal verleden van Nederland om te onderzoeken hoe de geschiedenis voortleeft anno 2022. Met het project The women who came before me brengen jonge vrouwelijke creatieven een ode aan hun voorouders. Onder artistieke begeleiding van Linda Bosch en Saly Ndoye onderzochten de jonge creatieven over de posities en situaties van tot slaafgemaakte vrouwen. Wat weten zij over hun voorouders en wat dragen zij van hen mee?

Deze vragen zijn vertaald naar kunstuitingen in de vorm van een fotoshoot en beeldende kunst. Daarnaast laten wij in het interview hieronder 3 van deze jonge creatieven aan het woord. Check hun verhaal en deel jouw eigen verhaal via Instagram.

Chanice

Kun je vertellen wie je bent? Ik ben Chanice, 28 jaar jong en ik kom uit Amsterdam. Ik ben ondernemer, schrijver en content creator. Verder ben ik op weg om LOCfluencer te worden, een influencer die meer awareness creëert mijn LOCS.

Ik ben geboren en getogen in Nederland, maar allebei mijn ouders komen uit Suriname. Voor mijn gevoel heb ik Suriname nog niet genoeg ontdekt. Meestal ben ik er om familie te bezoeken voor verjaardagen of begrafenissen. Als ik er ben voelt het aan als thuis, maar anders thuis dan in Nederland. Sowieso veel warmer, minder stressvol. Bijna alsof je terugkomt van een lange vakantie. Hier slaap ik natuurlijk heerlijk in mijn eigen bed, maar word ik ook constant geconfronteerd met alle problemen die er leven: Amsterdammer zijn, jong zijn, geen huis kunnen vinden, studieschuld, dat soort dingen.

Wat herdenk/vier jij tijdens Keti Koti? Met Keti Koti herdenk ik onder andere mijn voorouders. Ik heb vroeger niet veel meegekregen van wat Keti Koti en het slavernijverleden nou precies inhielden. Op de basisschool moest dat stukje geschiedenis al overgeslagen worden. ‘Waarom?’ vroeg ik me toen af. En later op de middelbare weer. En nu nog steeds, al heb ik inmiddels wel een idee. Ik heb mezelf moeten educaten. Over Keti Koti, over mijn voorouders en heel veel andere dingen over het zwart zijn. Dat vind ik best wel een grote taak voor iemand, om dat zelf te moeten doen. Ik ben daarom heel blij dat er nu mensen zijn en organisaties, die je meer kunnen vertellen over je roots, over de slavernijgeschiedenis en over black culture. En dat er dagen zijn zoals deze, zodat je meer kan connecten met je roots. Met Keti Koti vier ik dan ook dat we vrij zijn.

Wie zijn jouw vrouwelijke rolmodellen? Bij het woord rolmodellen denk ik aan bekende mensen zoals Oprah bijvoorbeeld. Maar mijn moeder is mijn grootste rolmodel, iedereen daarnaast is meer inspirerend. Ik weet niet wat andere vrouwen allemaal hebben meegemaakt in hun leven en bij mijn moeder heb ik gewoon frontrow tickets.

Wat weet je van tot slaafgemaakte vrouwen? Dat ze het super moeilijk hadden. Veel weet ik van artikelen lezen online, maar onlangs ben ik ook naar Ghana gereisd en daar naar één van de slaven dungeons geweest. De gebeurtenissen van toen hebben tot op de dag van vandaag effect op ons. Vrouwen en mannen moesten apart van elkaar leven bijvoorbeeld. Ik denk dat Surinaamse mannen en vrouwen een minder sterke fundering hebben voor relaties, binnen huishoudens, door wat hun voorouders is overkomen. Daarnaast moesten vrouwen tijdens de slavernij voor iedereen zorgen, hun kinderen, maar ook die van de slavenhouders. Surinaamse vrouwen zijn super sterke vrouwen. Dit krijg je van jongs af aan ook aangeleerd. Je mag bijna niet zwak zijn. Je moet zorgen voor jezelf en vaak als je jongere broertjes of zusjes hebt, ook voor hen. Je bent op een bepaalde leeftijd al volwassen, terwijl je eigenlijk nog kind bent. Omdat je als zwarte vrouw sterk moet zijn, is het soms moeilijk om van dat beeld af te stappen. En dat werkt door bij verschillende dingen. Als je naar de dokter gaat, word je bijvoorbeeld vaak minder serieus genomen. Je bent zo sterk, je kan het vast wel aan. Ook bij geboortes zijn er bij zwarte vrouwen daarom meer complicaties.

_Hoe uit je je activisme in je dagelijks leven? _ Being black, being a black woman is, naast dat het mijn identiteit is, een topic waar ik veel over schrijf en praat. In alles wat ik doe denk ik als eerste ‘oja ik ben een zwarte vrouw’. In het ondernemen, in het schrijven, in het daten, komt het altijd terug. Ik ben er 24/7 mee bezig. Daarom probeer ik, door middel van mijn teksten en het lesgeven aan jongeren, zwarte meisjes en jongens de confidence mee te geven die ze veelal missen, maar waar ik wel mee ben opgegroeid.

Raisha

Kun je vertellen wie je bent? Ik ben Raisha, 22 jaar oud en ik woon in Almere. Ik ben in Almere geboren en het is echt mijn city, 100%! Het is de stad waar ik ben opgegroeid, waar ik naar de basisschool ben gegaan, de middelbare school. Ik ben er de persoon geworden die ik vandaag de dag ben.

Wat zijn je roots? Ik ben Surinaamse. Mijn vader en mijn oma wonen in Suriname. Mijn moeder is ook Surinaams, maar is in Nederland geboren. In alles wat ik doe voel ik me een Surinaamse vrouw. Ik ben geboren in Nederland en opgegroeid als een Nederlands kind, maar ik heb altijd wel de Surinaamse cultuur meegekregen. Die cultuur is zo sterk en mooi. Als je er bent zie je dat mensen echt samenleven. Dat stukje is wat me een Surinaamse vrouw laat voelen. De manier waarop en waardoor de mensen met elkaar verbonden zijn, maar ook het stukje spiritualiteit, de energie. Daar ben ik trots op.

Ik ben een maand geleden in Suriname geweest voor opnames van mijn documentaire serie, die gaat over de terugkeer van de Diaspora. De president van Suriname was vorig jaar in Nederland en hij riep op tv jongeren met Surinaamse roots op om naar Suriname te komen, om te helpen bouwen aan de toekomst van het land. Ik ben erheen gegaan om te kijken hoe het daar is, om te kijken of we daar zouden kunnen wonen, zouden kunnen werken. En ik heb met de president gesproken. Vanaf december is deze te zien NPO start.

Wat herdenk/vier jij tijdens Keti Koti? Tijdens Keti Koti herdenk ik mijn voor-voor-voorouders die hebben gestreden. Die ervoor hebben gezorgd dat ik er de dag van vandaag ben. Ik vier daarom ook vrijheid. Vrijheid om te zijn, om te kunnen doen, om te kunnen gaan en om te kunnen staan.

Wat houdt vrouw van kleur zijn voor jou in? Ik ben mediamaker, in mijn makersschap vind ik het belangrijk om het te hebben over cultuur en diversiteit. Dus ik denk dat het me als maker vormt en ook de onderwerpen die ik daardoor belangrijk vind.

Wie zijn vrouwelijke rolmodellen? Super cliché misschien, maar mijn moeder is echt mijn rolmodel. Ze heeft me altijd alleen opgevoed, maar die rol heeft ze zó goed op zich genomen. Ik heb nooit een tekort gevoeld of gebrek aan liefde, ik heb altijd gezien hoe het moet. Zij heeft me echt geleerd een sterke vrouw te zijn en mij altijd geaccepteerd voor wie ik ben. En mijn tante, een soort van tweede moeder, die heeft me ook opgevoed. Dat zijn de twee mensen die rolmodellen voor me zijn.

Wat weet je over tot slaaf gemaakte vrouwen? Dat het harde werkers waren. Dat het vrouwen waren die onderdrukt werden, verkracht werden. Maar ook wel echte powervrouwen waren. Dat ze voor alle tot slaafgemaakten zorgden, kookten, wonden verzorgden. En dat ze dansten. Dat mocht niet, maar ze deden het toch. Ze mochten heel weinig, ze hadden heel weinig, maar toch deden ze zo veel mogelijk om zich nog vrouwen te voelen. Het waren krachtige vrouwelijke vrouwen.

Soms vertelt mijn oma er wat over, maar dat is heel minimaal. Het is in de Surinaamse cultuur niet zo gebruikelijk om te praten over de slavernij, bij mij tenminste. Tegenwoordig kan je online veel tot je nemen, maar als kind krijg je dit soort dingen niet mee. Ook niet op school of in boeken.

Nicole

Wie ben je en waar liggen je roots? Mijn naam is Nicole Leocaria. Ik ben 23 jaar en ben geboren en getogen in Almere, maar mijn roots liggen op Curaçao. Allebei mijn ouders zijn daar geboren en opgegroeid.

Wat was je inspiratie voor de styling? Voor mij was het allerbelangrijkste dat de modellen zich mooi en zelfverzekerd zouden voelen. Mijn inspiratie was traditionele kleding. Dit heb ik gecombineerd met hedendaagse fashion. Ik hou zelf erg van kleur, vandaar dat ik in beide looks een pop of color heb verwerkt.

Hoe werkt het verleden door op het heden? Ik vind dat racisme nog steeds een grote rol speelt. Er zijn zoveel situaties voorgekomen, dat ik er uiteindelijk een soort van gewend aan ben geraakt. Gelukkig vat ik het niet persoonlijk op. Ik probeer ondanks alles sterk te blijven en te strijden, zodat er hopelijk ooit werkelijk gelijkheid onder iedereen zal zijn. Ben er dus bewust mee bezig om anderen hier bewust van te maken.

Tania Inspiratie: Cornrows Cornrows is een manier van het haar invlechten in rijen extreem dicht op de hoofdhuid. Cornrows zijn bijna niet meer weg te denken uit het huidige straatbeeld maar hebben een lange geschiedenis. Zo zijn de eerste bewijzen van cornrows terug te vinden tot 3000 BCE. Tijdens de slavernij moesten tot slaafgemaakten verplicht hun hoofd kaal scheren. Echter lieten veel tot slaaf gemaakten hun haar groeien om er cornrows van te vlechten. Niet alleen was dit een vorm van weerstand en opstand tegen de kolonisten maar ook een manier om hun ontsnappingen te plannen.

In Colombia werden berichten via haarvlechten doorgegeven. Verschillende stijlen verbeeldden verschillende boodschappen. Vertrek met dikke en strakke vlechten signaleerde de wens om te ontsnappen, terwijl gebogen vlechten werden gebruikt om vluchtroutes en wegen aan te duiden. Haar in cornrows vlechten was een effectieve en onfeilbare methode voor de slaven om te voorkomen dat ze met hun plannen werden betrapt. Daarom hebben cornrows in de loop der jaren gediend als een getuigenis van de veerkracht, kracht en vindingrijkheid van Afro-Amerikanen. Het is een herinnering dat kapsels zijn veel meer dan een fashionstatement.

Kun je vertellen wie je bent? Mijn naam is Tania van Diest en ik ben 23 jaar. Ik ben geboren in Amsterdam, maar voornamelijk opgegroeid in Almere. Mijn roots liggen gedeeltelijk in Colombia. In Colombia zie je het slavernijverleden goed terug in de samenstelling van de bevolking. Iedereen is een mix van Indiaanse, Spaanse en Creolse afkomst. Zo zijn hele Colombiaanse families divers in uiterlijk. Mijn opa heeft een Creools uiterlijk terwijl mijn oma meer Indiaans oogt.

Wat herdenk/vier jij tijdens Keti Koti? Tijdens Keti Koti herdenk ik iedereen die heeft geleden tijdens het koloniaal verleden. Keti Koti is belangrijk voor mij, omdat ik vind dat we stil moeten staan bij de vreselijke daden tegen veel bevolkingsgroepen door de kolonisten. Er zou in het algemeen meer aandacht aan Keti Koti moeten worden besteed. Ook op scholen, zodat er meer begrip komt voor het verleden en de pijn en trauma’s die hedendaags nog zichtbaar zijn. Ik denk dat het voor iedereen een verrijking kan zijn om zich er een keer in te verdiepen. Wacht met oordelen en je mening, maar luister eerst en stel je open. Dat doen we toch ook op 4 mei en 5 mei? Heb ook respect voor dit deel van de geschiedenis.

Wat houdt vrouw van kleur zijn voor jou in? Zelf ben ik lichter van kleur waardoor ik voor iedereen in een ander hokje wordt geplaatst. Ik voel me vaak het buitenbeentje want ik ben niet licht genoeg, maar ook niet donker genoeg. Het gaat er uiteindelijk om hoe ik me voel, en ik voel me net zo Nederlands als Colombiaans. Daar ben ik trots op! Ik word er vaak op gewezen wanneer mensen mij net ontmoeten. Ik heb een kleurtje, bruine ogen en bruin haar. Dat is “exotisch” en dan kan ik niet uit Nederland komen. Het kan positief zijn, maar vaak wordt er een beetje raar over gesproken. Vrouwen van kleur worden denk ik eerder geseksualiseerd. We hebben meer vormen in ons lichaam en we zijn temperamentvol en blijkbaar vinden veel mensen dat sexy. Daarnaast worden we erg onderschat in ons denkvermogen en ligt de nadruk van buitenaf vaak op andere skills die wij waarschijnlijk wel zouden hebben zoals dansen en koken. Deze aannames zijn erg denigrerend. Ik zou graag willen dat we als vrouw van kleur gewoon worden gezien als de hardwerkende vrouwen die we zijn. We moeten harder vechten en werken voor wat wij willen bereiken. Dit komt niet alleen door racisme of discriminatie. In de opvoeding leren we ook dat wij kansen hebben die eerdere generaties in de familie niet hebben gehad. Je wordt geacht te pakken wat je pakken kan, er is een enorme druk om te presteren.

Vind je het belangrijk om te weten wie je voorouders waren en wat ze hebben meegemaakt? Het is bewezen dat jij kan voelen wat je oma heeft meegemaakt. Hier zijn onderzoeken naar gedaan. Family trauma is bigger than people think. Daarnaast worden pijn en angst vaak doorgegeven van generatie op generatie (vaak onbewust in de opvoeding). Dat je geen last kan hebben van gebeurtenissen die jij zelf niet hebt doorleefd is dus niet waar. Sommige mensen vinden dat je zeurt als je dit bespreekbaar maakt, ik kan daar echt boos om worden. Ondanks dat ik en ook mijn oma de slavernij niet hebben meegemaakt tekent deze periode onze familie wel. Mijn familie in Colombia is namelijk ontzettend racistisch omdat hen, vanaf het koloniaal verleden, is wijsgemaakt dat donker zijn gelijk staat aan lelijk. Dat doet mij pijn. Opvoeding maakt je wie je bent maar je kan zelf kiezen een andere weg in te slaan. Doorbreken van het familie trauma begint bij jezelf.